روایت امام رضا(ع) از شرایط به دست آوردن حب اهل‌بیت

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه فارس، آیت‌الله مجتبی تهرانی به مناسبت دهه کرامت و ایّام ولادت امام رئوف علیه‌السلام به شرح حدیثی از امام رضا(ع) پرداخت که در ادامه می‌آید:

*حدیث

رُوِیَ عَن ابی الحَسن عَلِیٍّ بنِ مُوسَی الرِّضا(ع) قالَ:

«لا تَدعُوَا العَمَلَ الصّالِحَ وَ الاِجتِهادَ فِی العِبادَةِ اِتِّکالاً عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّدِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَالِهِ وَسَلَّم لا تَدعُوَا حُبَّ الِ مُحَمَّدِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَالِهِ وَسَلَّم وَالتِّسلیمَ لِاَمرِهِمِ اِتِّکالاً عَلَی العِبادَةِ فَاِنَّهُ لایُقبَلُ اَحَدُهُما دُونَ الاخَرِ» (بحار جلد 78 باب 26 صفحه 346)

در روایتی از امام هشتم(ع)، منقول است که حضرت فرمودند: عمل شایسته و کوشش در عبادت را به بهانه دوستی اهل‌بیت رها نکنید! و از طرفی دوستی اهل‌بیت و تسلیم در برابر دستورات آنها را برای تکیه کردن به عبادتهایتان رها نکنید.

*شرح حدیث 

«حُبِّ آلِ مُحَمَّدِ وَ التِّسلیمَ لِاَمرِهِمِ اِتِّکالاً عَلَی العِبادَةِ». حضرت علّتش را هم بیان می‌کند و می‌فرماید: «فَاِنَّهُ لایُقبَلُ اَحَدُهُما دُونَ الاخَرِ»، این جمله، جمله تعلیلی است و علّتش را می‌گوید. دو چیز را امام هشتم(ع)، می‌فرماید، یک؛ مسئله‌ای درونی است، دوم؛ امری بیرونی است.

امر درونی عبارت از دلبستگی به اهل‌بیت است که این امر، درونی است و از طرف دیگر این‌که فرمودند: اجتهاد در عبادت و عمل صالح را ترک نکنید، عمل شایسته، عملی بیرونی است و عبادت هم عملی بیرونی است؛ لذا دو تا هستند.

حضرت می‌فرماید: طوری نشود که این دو تا از یکدیگر جدا باشند که اگر از یکدیگر جدا شوند، هیچ کدامشان پذیرفته نیست، این خیلی مهم است! اگر امرِ درونی باشد، امّا امر بیرونی نباشد؛ امرِ درونی کارساز نیست و مقبولیت ندارد.

از طرف دیگر هم اگر امر بیرونی باشد، ولی امر درونی نباشد، باز هم کارسازی ندارد، می‌فرماید: «فَاِنَّهُ لایُقبَلُ اَحَدُهُما دُونَ الاخَرِ»؛ این جور نیست که یکی از اینها پذیرفته شود امّا آن یکی نشود، این دو با هم توأم هستند، هر دوی اینها باید باشد و انسان، از نظر درونی هم باید حبّ اهل‌بیت را در دل داشته باشد و هم از نظر بیرونی کوشش کند که عمل صالح انجام دهد، عبادت کند و طاعت خدا را انجام دهد و بدان که جداسازی کارسازی ندارد.

امام هشتم دارد این‌ها را می‌گوید، انسان نباید به صرف این که حبّ اهل‌بیت در دلش هست نعوذبالله...

امّا در اینجا می‌خواهم نکته‌ای را بگویم، آن حبّی به درد آدم می‌خورد که سازنده باشد، نه آن حبّی که نقش تخریبی داشته باشد. اتّکال تخریبی است، لذا حضرت تعبیر به «اِتِّکالاً» می‌کند؛ یعنی تکیه‌گاهت این است و وقتی تکیه‌گاهت شد، از یکی دیگری منصرف می‌شوی؛ هر دو تا «اِتِّکالاً» دارد، هم راجع به حبّ، اتّکال دارد و هم راجع به عمل. هر دو تایش اتّکال دارد.

لذا این را بدان که اگر واقعاً تکیه‌گاهت فقط محبّت باشد، این محبّت، برای تو کارسازی ندارد و نقش سازندگی هم برایت ندارد و اگر بخواهد تکیه‌گاهت اعمالت صالح و عباداتت باشد، این هم برایت کارسازی ندارد.

این دو باید با هم باشند، «فَاِنَّهُ لایُقبَلُ اَحَدُهُما دُونَ الاخَرِ»؛ «لایُقبَلُ» یعنی پذیرش و سازندگی، بنابراین انسان باید هم در دل حبّ اهل بیت را داشته باشد و هم تسلیم به امر، لذا حضرت تعبیر می‌کند: «وَ التِّسلیمَ لِاَمرِهِمِ»؛ یعنی به هر آنچه که آنها می‌فرمایند و دستور داده‌اند، عمل کند، لذا حبّ آنها و تسلیم امر آنها شدن باید با هم باشد و خودسرانه نباید عمل کرد و باید طبق هر آنچه که آنها فرموده‌اند، عمل کرد.